In het vorige artikel hadden we het over het verschil tussen vol %, %LEL en ppm.
Waarom is dat belangrijk, vraag jij je misschien af? Mijn gasdetectietoestel geeft de waarde op het display. Waarom moet ik dan nog interpreteren?
Wie vorige week aanwezig was op de Gasdetectie Bootcamp voor Brandweer weet nu waarom!
Elk brandbaar gas heeft andere explosiegrenzen. 1 vol % is niet hetzelfde als 1 %LEL! Krijg je een alarm van 10 %LEL op jouw LEL-sensor dan is dat niet hetzelfde als 10 vol %…
Gasdetectie bij (dodelijke) ongevallen
De ongevallen van vorige week en de bijhorende media-aandacht zetten je weer even met de voeten op de grond. Diverse media vertelden het volgende:
“Bij een explosie in een silo van de cokesfabriek op Arcelor Mittal Gent kwamen er cokesgassen en benzol vrij maar er werden geen concentraties van giftige gassen in de omgeving gemeten.”
“Er werd een hoeveelheid product met azijnzuur gemorst in Klina Brasschaat. Azijnzuur is niet toxisch en kan enkel in hoge concentraties irriteren.”
Hier de feiten over deze gassen en hoe je ze kan detecteren.
Arcelor Mittal Gent: Cokesgas & Benzol
Wat zijn cokesgassen?
Van cokes (steenkool of koolstof = C) wordt, door aanwezigheid van oververhitte stoom in een oven, cokesgas of watergas gemaakt. Cokesgas bestaat voornamelijk uit waterstof (H2) en koolstofmonoxide (CO).
| C + H2O -> CO + H2 |
Koolstofmonoxide: dé sluipmoordenaar!
Koolstofmonoxide is een kleurloos en reukloos gas. Het is ongeveer even zwaar als lucht. CO is een giftig gas met een grenswaarde van 25 ppm. Het gas zorgt elk jaar voor dodelijke slachtoffers. Bovendien is CO brandbaar. De LEL (Lower Explosion Limit) van CO is 12,5 vol %. In het artikel van vorige week kon je al meer lezen over de toxische gevaren van CO.
| 1 vol % = 10.000 ppm LEL (CO) = 12,5 vol % = 100% LEL = 125.000 ppm 1% LEL = 1.250 ppm |
Waterstof: een explosief gas!
Waterstof is een kleurloos en reukloos gas. Het is lichter dan lucht en stijgt. H2 is extreem brandbaar en explosief. Het heeft een LEL van 4 vol %.
Wat is Benzol?
Benzol bestaat voornamelijk uit benzeen en tolueen. Tolueen en benzeen zijn brandbare maar vooral giftige gassen. Ze zijn sneller toxisch dan brandbaar. De grenswaarde van tolueen is 20 ppm. Die van benzeen is 1 ppm. De LEL van benzeen en tolueen zijn 1,2 vol %.
| LEL (benzeen/tolueen) = 1,2 vol % = 100% LEL = 12.000 ppm 1% LEL = 120 ppm |
Welke sensor neem jij voor welk gas?
Wil je waterstof, koolstofmonoxide, benzeen en tolueen detecteren dan heb je verschillende mogelijkheden. Neem jij een LEL-sensor, elektrochemische CO en H2 sensor of kies jij voor PID en/of meetbuisjes?
De katalytische LEL-sensor is ideaal voor detectie van waterstof, als er voldoende zuurstof aanwezig is! Lees meer over de LEL-sensor. Echter zal hij veel te laat reageren bij aanwezigheid van CO, tolueen en benzeen. Als je de grenswaarden bekijkt dan zal bij 1% LEL de grenswaarde ruimschoots overschreden zijn! Voor detectie van koolstofmonoxide is de elektrochemische CO-sensor een betere oplossing. Let wel op het meetbereik van deze sensor. Heb je een te grote concentratie (boven het meetbereik) dan wordt de sensor vergiftigd!
Voor detectie van tolueen en benzeen gebruik je een PID-sensor (met 10,6eV of 9,8eV lamp). Let wel op de resolutie van de sensor. Een resolutie van 0,1 ppm is aangewezen, rekening houdend met de huidige Belgische grenswaarde van 1 ppm voor benzeen. Met de indicatieve meetbuisjes voor benzeen/tolueen kan je een aanvullende specifiekere meting doen. Lees ook zeker de bijsluiter van het buisje voor het juiste aantal pompslagen, temperatuur bereik en kruisgevoeligheden. Meer weten over detectie met PID en meetbuisjes? Klik dan hier.
Klina Brasschaat: Azijnzuur
Azijnzuur: irriterend!
Azijnzuur heeft een grenswaarde van 10 ppm. Het is een kleurloze vloeistof met een stekende geur. Azijnzuur veroorzaakt ernstige brandwonden en oogletsel. De dichtheid van de dampen is groter dan die van lucht. Tijdens een interventie wordt aan brandweerlieden onafhankelijke ademhalingsapparatuur en een chemisch pak geadviseerd. De LEL van azijnzuurdamp is 4 vol %. Opnieuw is dit gas sneller toxisch dan brandbaar!
Welke sensor voor detectie van Azijnzuur?
Wil je azijnzuur detecteren dan kan je een PID-sensor gebruiken. De standaard 10,6eV lamp zal echter NIET reageren. Gebruik een 11,7eV lamp! De Ionisatiepotentiaal van azijnzuur is namelijk 10,66. De 11,7 eV lamp detecteert gassen met een ionisatiepotentiaal kleiner dan de sterkte van de lamp. Aanvullend kan je een indicatief meetbuisje gebruiken.
Zijn er brandbare en/of giftige gassen of dampen aanwezig dan kan je niet zomaar elke sensor of meettechniek gebruiken. Weten wat de sensor wel en niet kan detecteren is noodzakelijk wil jij de juiste keuze kunnen maken!
Thanks voor dit to the point en verstaanbaar geschreven artikel, waar duidelijk wordt dat er niet altijd is wat een gasmeter op het display laat zien. Er kunnen “verborgen ” gevaren schuilen in wat wij meten en hetgeen er aanwezig is. Daarom moet er verder nagedacht worden bij wat en hoe we meten. Metingen moeten goed geïnterpreteerd worden en een degelijke opleiding is toch wel belangrijk!
Hallo Chris,
Dank je wel voor jouw reactie! Je hebt helemaal gelijk. Een gasdetector is zoals het woord al zelf zegt… ´detector´ en geen ´analyzer´. En daar gaat het soms wel eens mis. Interpretatie van de persoon die de meting doet is echt een noodzaak!